ଇ-ବାଣିଜ୍ୟ ନିୟମରେ ଫ୍ଲାସ ବିକ୍ରୟ ନିଷେଧ 

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ : ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରତାରଣା ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଆଜି ଦେଶର ଇ-ବାଣିଜ୍ୟ ନିୟମକୁ ଅନେକ ଟୁଇକ୍ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛନ୍ତି । ଆଜି ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ଜାରି ବିବୃତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ କେତେକ ପ୍ରକାରର ଫ୍ଲାସ ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ନିଷେଧାଦେଶ ଏବଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ବିରୋଧରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି । ଏହି ନିୟମରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସଂଶୋଧନ ଗୁଡ଼ିକ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଆଣିବା, ନିୟାମକ ଶାସନକୁ ମଜବୁତ କରିବା, ଗ୍ରାହକଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଛି । ୧୫ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ (ଜୁଲାଇ ୬, ୨୦୨୧ ସୁଦ୍ଧା) ଗ୍ରାହକ ସୁରକ୍ଷା (ଇ-ବାଣିଜ୍ୟ) ନିୟମ, ୨୦୨୦ ରେ ଏହି ସଂଶୋଧନ ଉପରେ ସରକାର ମତାମତ ଏବଂ ପରାମର୍ଶ ଲୋଡିଛନ୍ତି । କେତେକ ଇ-ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ଉପଭୋକ୍ତା ପସନ୍ଦକୁ ସୀମିତ କରିବାରେ ନିୟୋଜିତ ଅଛନ୍ତି … ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ବିକ୍ରୟ କରୁଥିବା ଜଣେ ବିକ୍ରେତା କୌଣସି ଭଣ୍ଡାର କିମ୍ବା ଅର୍ଡର ପୂରଣ କ୍ଷମତା ବହନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଅନ୍ୟ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସହିତ କେବଳ ‘ଫ୍ଲାସ୍ କିମ୍ବା ବ୍ୟାକ୍‌-ଟୁ-ବ୍ୟାକ୍‌’ ଅର୍ଡର ରଖନ୍ତି, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାରର ଫ୍ଲାସ ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବାକୁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କହିଛି ।  ଶେଷରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ପସନ୍ଦକୁ ସୀମିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ସରକାରଙ୍କ ବିବୃତ୍ତିରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ଯେ ଇ-କମର୍ସ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ତୃତୀୟ ପକ୍ଷ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପାରମ୍ପରିକ ଫ୍ଲାସ ବିକ୍ରି ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନାହିଁ । ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଥିବା ଅନ୍ୟ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି, ଗ୍ରାହକ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ, ୨୦୧୯ ର ଅନୁପାଳନକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ନିୟମ ଅଧିକାରୀ, ନୋଡାଲ ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ୨୪ଙ୍ଘ୭ ସମନ୍ୱୟ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି । ବିବୃତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଏହା ଅଭିଯୋଗର ସମାଧାନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଦୃଢ଼ିଭୂତ କରିବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଇ-ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥାର ପଞ୍ଜୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି । ପଞ୍ଜୀକରଣ ନମ୍ବର ୱେବ୍‌ସାଇଟରେ ମୁଖ୍ୟତ  ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବା ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଡରର ଇନଭଏସ୍ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବ । ଏହା ପ୍ରକୃତ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ଏକ ଡାଟାବେସ୍ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ଏବଂ ଗ୍ରାହକମାନେ କାରବାର କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାର ସତ୍ୟତା ଯାଞ୍ଚ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବେ ବୋଲି ନିଶ୍ଚିତ କରିବେ । ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ବିବୃତ୍ତିରେ କହିଛନ୍ତି, “ଭୁଲ ବିକ୍ରୟ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ସେବା ବିକ୍ରୟ କରିବା … ସୂଚନାକୁ ଭୁଲ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରି …ଅବହେଳିତ ଆଚରଣ ଯୋଗୁଁ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ସାମଗ୍ରୀ କିମ୍ବା ସେବା ଯୋଗାଇବାରେ ବିଫଳ ହେଲେ ଗ୍ରାହକମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାର୍କେଟପ୍ଲେସ୍ ଇ-କମର୍ସ ସଂସ୍ଥା ପାଇଁ ଫଲ-ବ୍ୟାକ୍ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଇ-ବାଣିଜ୍ୟରେ ଅନ୍ୟାୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସକୁ ରୋକିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗତ ବର୍ଷ ଜୁଲାଇ ୨୩ ରୁ ଏହି ନିୟମକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରକାଶ ଥାଉକି,ବିଜ୍ଞପ୍ତି ପରଠାରୁ ସରକାର ଇ-କମର୍ସ ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ବ୍ୟାପକ ଠକେଇ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରଥା ଉପରେ ଅଭିଯୋଗ କରି ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଏଭଳି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଜନକ ଘଟଣାର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ବଜାରରେ ଗ୍ରାହକ ତଥା ବ୍ୟବସାୟିକ ଭାବନା ଉପରେ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ଅନେକଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁତ କଷ୍ଟ ଏବଂ ଦୁଃଖ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସଂଶୋଧନଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରାହକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗର ୱେବସାଇଟରେ ଉପଲବ୍ଧ । ମନ୍ତବ୍ୟ ଏବଂ ପରାମର୍ଶ  js-ca@nic.inଜୁଲାଇ ୬, ୨୦୨୧କୁ ପଠାଯାଇପାରେ ।