ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଦିନକୁ ଦିନ ବଢୁଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟା କିଛି ଉପାୟରେ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଥିବା ବେଳେ କିଛି ଉପାୟରେ କ୍ଷତିକାରକ ମଧ୍ୟ । ଜନଗଣନାର ଏକ ବ୍ୟାପକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଛି । ଏହା ଅଧୀନରେ, କୌଣସି ଦେଶର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଷୟରେ ଗଭୀର ସୂଚନା ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଗୃହିତ ହୁଏ । ସୂଚନା / ତଥ୍ୟକୁ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପରେ, ଏହାର ଆଧାରରେ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ବିପଦ ଏବଂ ଉପକାରିତା ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୧୧ ଜୁଲାଇରେ ସାରା ଦୁନିଆରେ ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ବାର୍ତ୍ତା ମାଧ୍ୟମରେ ବଢୁଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତି ଲୋକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରାଯାଏ । ଭାରତ ସମେତ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତି ୧୦ ବର୍ଷରେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜନଗଣନା କରାଯାଇଥାଏ ।
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରୁ ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟା ତିନିଗୁଣରୁ ଅଧିକ ହୋଇଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଅନୁଯାୟୀ, ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୨ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପୃଥିବୀରେ ଆଠ ବିଲିୟନ ଲୋକ ରହିବେ, ଯାହା ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ୨.୫ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଥିଲା । ୨୦୧୦ ଠାରୁ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଏକ ବିଲିୟନ ଏବଂ ୧୯୯୮ ଠାରୁ ଦୁଇ ବିଲିୟନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଆଗାମୀ ୩୦ ବର୍ଷରେ, ପୃଥିବୀରେ ଦୁଇ ବିଲିଅନ୍ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି । ୨୦୮୦ ଦଶକ ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ୧୦.୪ ବିଲିୟନରେ ପହଞ୍ଚିବ ଏବଂ ୨୦୫୦ରେ ୯.୭ ବିଲିୟନରେ ପହଞ୍ଚିବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି ।
ଚାଇନା ଏବଂ ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ଦୁଇ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଦେଶ, ଯାହାର ଜନସଂଖ୍ୟା ଯଥାକ୍ରମେ ଏକ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ୧୮ ପ୍ରତିଶତ । ୧.୩ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଜନବହୁଳ ଦେଶ । ଚାଇନାକୁ ପଛରେ ପକାଇ ଭାରତ ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ଜନବହୁଳ ଦେଶରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ଯେଉଁ ଗତି ସହିତ ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି, ସେଥିପାଇଁ ଭାରତ ଏକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଜନିତ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି । ଜନସଂଖ୍ୟା ଆକଳନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟା ୧.୫ ବିଲିୟନ ଏବଂ ୨୦୫୦ ସୁଦ୍ଧା ଦୁଇ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ ।
