ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜେନେରାଲ୍ ଜି ଏବଂ ଆଲଫା ପଢିର ସର୍କସ ସହିତ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ସମୟ ଥିଲା ଯେତେବେଳେ ସର୍କସ ଆମ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ମନୋରଞ୍ଜନର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଉତ୍ସ ଥିଲା । ପିଲାଙ୍କଠାରୁ ବୁଢା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ନିଜ ସହରରେ ସର୍କସ ସ୍ଥାପନ ହେବା ପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ସହିତ ଏଠାକୁ ଆସୁଥିଲେ । ତୁମେ ଭାବୁଥିବ ଯେ ଆମେ ହଠାତ୍ ସର୍କସ ବିଷୟରେ କାହିଁକି କହୁଛୁ? କାରଣ ଆଜି ହେଉଛି ବିଶ୍ୱ ସର୍କସ ଦିବସ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ ମାସର ତୃତୀୟ ଶନିବାରରେ ବିଶ୍ୱ ସର୍କସ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ଦିବସ ସର୍କସ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଦକ୍ଷତାକୁ ଏବଂ ମନୋରଞ୍ଜନ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ସମର୍ପଣକୁ ପ୍ରକୃତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଦେବାର ଦିନ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆସନ୍ତୁ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ସର୍କସର ଇତିହାସ ସହ ପରିଚିତ କରାଇବୁ…
ସର୍କସ ଏବଂ ଜୋକରମାନଙ୍କର ଇତିହାସ ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ପୁରୁଣା। ଏହା ରୋମରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଏ, ଏବଂ ସର୍କସରେ ଜୋକରଙ୍କ ବ୍ୟବହାରର ପ୍ରଥମ ପ୍ରମାଣ ୨୨୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବରେ ମିଶରରେ ମିଳିପାରିବ। ଗ୍ରୀସ୍ ଏବଂ ରୋମରେ, ରାଜଦରବାରରେ ଜୋକର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା। ଏହି ଜୋକରମାନେ ଏହି ଦରବାରରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ହସାଇ ପାରୁଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ପୋଷାକ ଏବଂ ଭାବପ୍ରବଣତା ବହୁତ ଭିନ୍ନ ଥିଲା, ଯାହାକୁ ଦେଖି ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୁହଁରେ ହସ ଫୁଟିଯାଉଥିଲା। କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀସରେ, ଜୋକରମାନେ ଚୁଟି ଧରନ୍ତି ଏବଂ ନିଜକୁ ବଡ଼ ଦେଖାଇବା ପାଇଁ ପ୍ୟାଡେଡ୍ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧନ୍ତି। ଯେତେବେଳେ ରୋମରେ, ଜୋକରମାନେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଟୋପି ପିନ୍ଧୁଥିଲେ।
ଆଧୁନିକ ସର୍କସ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଶ୍ରେୟ ଫିଲିପ୍ ଆଷ୍ଟଲିଙ୍କୁ ଦିଆଯାଏ। ସେ ୧୭୪୨ ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। କୁହାଯାଏ ଯେ ଆଷ୍ଟଲି ଜଣେ ଘୋଡା ସବାର ଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଲୋକଙ୍କୁ କୌଶଳ ଦେଖାଉଥିଲେ, କେତେବେଳେ ଘୋଡାର ପଛପଟେ ଠିଆ ହୋଇ ତ କେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟରେ। ଯଦିଓ ଆଷ୍ଟଲିଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଅନ୍ୟ କଳାକାର ଥିଲେ, ଆଷ୍ଟଲି ପ୍ରଥମ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ ଯିଏ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଷ୍ଟଣ୍ଟମ୍ୟାନମାନଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଏକ ଆମ୍ଫିଥିଏଟର ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ଲୋକମାନେ ଶୋ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଏକାଠି ହୋଇପାରିବେ। ଧୀରେ ଧୀରେ, ଆଷ୍ଟଲି ଲୋକଙ୍କ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଖଣ୍ଡା ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଆକ୍ରୋବାଟିକ୍ସ ଯୋଗ କଲେ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଲୋକଙ୍କୁ ହସାଇବା ପାଇଁ ଜଣେ ଜୋକରଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏହିଠାରୁ ସର୍କସ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
ଭାରତରେ ସର୍କସ୍ ଆମର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇ ରହିଛି ଏବଂ ଏହା ଦେଶକୁ ଅନେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସର୍କସ୍ କଳାକାର ଦେଇଛି ଯେଉଁମାନେ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ନିଜର କୌଶଳ ଏବଂ କଳାକୃତି ସହିତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ମନୋରଞ୍ଜନ କରିଆସିଛନ୍ତି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ‘ଗ୍ରେଟ୍ ବମ୍ବେ ସର୍କସ୍’, ଏହା ଭାରତରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସବୁଠାରୁ ପୁରୁଣା ସର୍କସ୍ କମ୍ପାନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ଗ୍ରେଟ୍ ବମ୍ବେ ସର୍କସ୍ ଏହାର ଆକ୍ରୋବାଟିକ୍ସ ଏବଂ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ପଶୁ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଜେମିନି ସର୍କସ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ମନୋରଞ୍ଜନ କରିଆସୁଛି। ଏହି ସର୍କସରେ, ହାତୀ, ଘୋଡା ଏବଂ ବାଘ ଭଳି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଷ୍ଟଣ୍ଟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା। ଏହା ପରେ, ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ରାମ୍ବୋ ସର୍କସ ମଧ୍ୟ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ମନୋରଞ୍ଜନ କରିଚାଲିଲା।
