ପ୍ରୟାଗରାଜ: ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ଏକ ବିଶ୍ବ ସ୍ତରୀୟ ଧାର୍ମିକ ଓ ସଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ସବ, ଯାହା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଗଭୀରକୁ ବୁଝାଏ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ୧୨ ବର୍ଷରେ ଏହା ଆୟୋଜିତ ହୁଏ ଓ ହଜାର ହଜାର ଭକ୍ତଙ୍କ ଜୀବନରେ ଧାର୍ମିକତାର ଦୀପ୍ତି ସଂଚାର କରେ। ଏହି ମେଳାକୁ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଧାର୍ମିକ ମିଳନ ଭାବେ ଗଣାଯାଏ। ଏହାର ବିଶିଷ୍ଟତା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ କିଛି ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ପ୍ରକାରରେ ଏଠାରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୁଏ। ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳାର ଶୁଭାରମ୍ଭ ଦୃତାସାଗର ମନ୍ଥନର ସଂପର୍କରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁସାରେ, ଏହି ମନ୍ଥନ ସମୟରେ ଏକ କୁମ୍ଭରେ ଅମୃତ ବନ୍ଦ ଥିଲା। ଏହି କୁମ୍ଭର ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ଚାରିଟି ଧାର୍ମିକ ସ୍ଥଳରେ (ହରିଦ୍ୱାର, ଅଲ୍ଲାହାବାଦ, ଉଜ୍ଜୟିନୀ, ନାସିକ) ତୁଳନା କରାଯାଏ । ଏହି କାହାଣୀରେ ଧାର୍ମିକ ଓ ପୌରାଣିକ ତତ୍ତ୍ୱର ଗଭୀର ସାର ଅଛି। ଏହାର ପ୍ରମୁଖ ଆକର୍ଷଣ ହେଉଛି ପବିତ୍ର ନଦୀ ସ୍ନାନ। ଏଠାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଲେ ମୋକ୍ଷ ଲାଭ ହେବା ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି। ସମଗ୍ର ଭାରତର ଧାର୍ମିକ ଓ ସଂସ୍କୃତିକ ଚିନ୍ତନର ଏକ ସ୍ଥଳ ରୂପେ ଏହା ପରିଚିତ। ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଆସି ଧର୍ମ ଶିକ୍ଷା ଓ ମନ୍ତ୍ର ପାଠ କରନ୍ତି। ପାରମ୍ପରିକ ନୃତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ ଓ ନାଟକ ଏଠାରେ ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣ। ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା କେବଳ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବ ନୁହେଁ, ଏହା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଏବଂ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଉତ୍ସବର ଦୃଶ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ। ପ୍ରତି ୧୨ ବର୍ଷରେ ଏହା ନିଜର ଗୁରୁତ୍ୱ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ ଓ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥାଏ।