ପ୍ରୟାଗରାଜ : କୁମ୍ଭ ମେଳା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଚାରି ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ରୂପ । ପୁର୍ଣ୍ଣ କୁମ୍ଭମେଳା: ପ୍ରତି ୧୨ ବର୍ଷରେ ହରିଦ୍ୱାର, ଅଲ୍ଲାହାବାଦ, ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଏବଂ ନାସିକରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ। ଏହି ମେଳାରେ କୋଟି କୋଟି ଭକ୍ତ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।
ଅର୍ଧ କୁମ୍ଭମେଳା: ପ୍ରତି ୬ ବର୍ଷରେ ହରିଦ୍ୱାର ଓ ଆହ୍ଲାବାଦରେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ। ଏହାକୁ ମହାକୁମ୍ଭର ଅଧା ଭାବରେ ଗଣାଯାଏ।
ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା: ଏହା ପ୍ରତି ୧୪୪ ବର୍ଷରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ଲଭ ଭାବରେ ଆହ୍ଲାବାଦରେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ। ଏହାକୁ ନଦୀ ସ୍ନାନ ଓ ଧାର୍ମିକ ଆଚାରର ସ୍ବର୍ଗ ଭାବରେ ଗଣାଯାଏ।
କୁମ୍ଭମେଳା: ପ୍ରତିବର୍ଷ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଛୋଟ ଉତ୍ସବ ଆକାରରେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭକ୍ତ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଯୋଗ ଦେଇ ସଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ସବ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି। ପୁର୍ଣ୍ଣ କୁମ୍ଭ ମେଳା ପ୍ରତି ୧୨ ବର୍ଷରେ ହରିଦ୍ୱାର, ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଓ ନାସିକରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ। ଏହା ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୋକ୍ଷ ଲାଭ ଏବଂ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ। ଏଠାରେ ନଦୀ ସ୍ନାନକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପବିତ୍ର ମନାଯାଏ।ପ୍ରତ୍ୟେକ ୬ ବର୍ଷରେ ଆୟୋଜିତ ଅର୍ଧ କୁମ୍ଭ ମେଳା ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ମୂଲ୍ୟର ଅଭିନବ ଅନୁଭବ ଦେଇଥାଏ। ଏହା ଅଳ୍ପ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଭକ୍ତଙ୍କ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନର ଅବିଭାଜ୍ୟ ଅଂଶ। ଏହା ହରିଦ୍ୱାର ଓ ଅଲ୍ଲାହାବାଦରେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ। ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ପ୍ରତ୍ୟେକ ୧୪୪ ବର୍ଷରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବଡ଼ ଆକାରରେ ଆହ୍ଲାବାଦରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଭାରତୀୟ ଧାର୍ମିକତାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଦାହରଣ ଭାବରେ ଗଣାଯାଏ। ଏହା ଭକ୍ତି ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ସମ୍ଭାବନାର ପ୍ରତୀକ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଛୋଟ ଆକାରରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା କୃତିକା କୁମ୍ଭ ମେଳା ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏଠାରେ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରବଚନ, ସଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ମନ୍ତ୍ର ପାଠ ଆକର୍ଷଣୀୟ। କୁମ୍ଭ ମେଳା ଏକମାତ୍ର ଉତ୍ସବ ଯାହାରେ ଧାର୍ମିକତା, ସଂସ୍କୃତି ଓ ସାମୂହିକତାର ମିଶ୍ରଣ ଦେଖାଯାଏ। ଏହା ଭାରତୀୟ ଲୋକ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଗଭୀର ଉତ୍ସ ଦିଏ।
କୁମ୍ଭମେଳା: ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଚାରି ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ରୂପ
