ଭୁବନେଶ୍ବର: ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ହେଉଛି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସରକାରୀ ମୋହର। ଅଶୋକଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ସାରନାଥ ରାଜଧାନୀର ସିଂହ ଚିହ୍ନରୁ ଆମର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ଆନୀତ । ଏହି ପ୍ରତୀକରେ ସିଂହ ରାଜଧାନୀର ରୂପରେଖ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଶୀର୍ଷ ଫଳକ ଉପରେ ତିନିଟି ସିଂହ ଆରୋହଣ କରିଛନ୍ତି, କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକ ଧର୍ମଚକ୍ର, ଡାହାଣରେ ଏକ ଷଣ୍ଢ, ବାମରେ ଏକ ଦ୍ରୁତଗାମୀ ଘୋଡା ଏବଂ ଡାହାଣ ଏବଂ ବାମରେ ଧର୍ମଚକ୍ର ରହିଛି ଯାହା ସିଂହ ରାଜଧାନୀର ରୂପରେଖ ତଳେ ଦେବନାଗରୀ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଇଛି। ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକର ଡିଜାଇନ୍ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ଅନୁଚିତ ବ୍ୟବହାର ନିଷେଧ) ଆଇନ, ୨୦୦୫ ର ସୂଚୀର ପରିଶିଷ୍ଟ ୧ ଏବଂ ୨ ରେ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଛି ।
କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଵରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିଛି ଯେ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଷ୍ଟେସନାରୀ, ପ୍ରକାଶନ, ମୋହର, ଯାନବାହାନ, କୋଠା, ୱେବସାଇଟ୍ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ “ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ” ମୂଳମନ୍ତ୍ରକୁ ବାଦ ଦେଇ କେବଳ ସିଂହ ରାଜଧାନୀର ରୂପରେଖକୁ ଦର୍ଶାଉଛନ୍ତି । ଏହା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯେ ସିଂହ ରାଜଧାନୀର ରୂପରେଖ ତଳେ (ଦେବନାଗରୀ ଲିପିରେ) ଲେଖାଯାଇଥିବା “ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ” ମୂଳମନ୍ତ୍ର ବିନା ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ । ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ଅନୁଚିତ ବ୍ୟବହାର ନିଷେଧ) ଆଇନ, ୨୦୦୫ ର ଉଲ୍ଲଂଘନ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ ।
ଏହା ସହିତ, ସ୍ଵରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିଛି ଯେ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି/କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି, ସେମାନେ ଷ୍ଟେସନାରୀ, ଯାନବାହନ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଏହା ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକର ବ୍ୟବହାର ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ନିଷେଧ) ଆଇନ, ୨୦୦୫ ଏବଂ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ବ୍ୟବହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ନିୟମ, ୨୦୦୭ (ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ବ୍ୟବହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ସଂଶୋଧନ ନିୟମ, ୨୦୧୦ ସହିତ ପଢ଼ାଯାଇଥିବା) ରେ ପ୍ରାଧିକୃତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ । ସ୍ଵରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୱେବସାଇଟ୍ www.mha.nic.in ରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଉପଲବ୍ଧ ।
ତେଣୁ, ପୁଣି ଥରେ ସ୍ଵରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଉଛି ଯେ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପାଇଁ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ’“ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ’କୁ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ମୂଳମନ୍ତ୍ର ସହିତ ଦେବନାଗରୀ ଲିପିରେ ଦର୍ଶାଇବେ – ଯେପରିକି ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ନିଷେଧ) ଆଇନ, ୨୦୦୫ ର ସୂଚୀର ପରିଶିଷ୍ଟ ୧ ଏବଂ ୨ ରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି/କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଷ୍ଟେସନାରୀ, ଯାନବାହାନ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକର କୌଣସି ଅନଧିକୃତ ବ୍ୟବହାର କରା ନ ଯାଏ ତାହା ନିଶ୍ଚିତ କରିବେ ।
ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ନିଷେଧ) ଆଇନର ଯେକୌଣସି ଉଲ୍ଲଂଘନ ପାଇଁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଧିକାରୀ (ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ) ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି/ସଂଗଠନ (ଯେଉଁମାନେ ଅନଧିକୃତ ଭାବରେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି) ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ନିଷେଧ) ଆଇନ, ୨୦୦୫ ଏବଂ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ବ୍ୟବହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ନିୟମାବଳୀ, ୨୦୦୭ ଓ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରତୀକ (ବ୍ୟବହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ସଂଶୋଧନ ନିୟମାବଳୀ, ୨୦୧୦ ) ଅନୁଯାୟୀ କଠୋର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ । ।
ଧାରା ୩ ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଲ୍ଲଂଘନ କରୁଥିବା ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜେଲଦଣ୍ଡ କିମ୍ବା ପାଞ୍ଚ ହଜାର ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରିମାନା କିମ୍ବା ଉଭୟ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯିବ କିମ୍ବା, ଯଦି ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ଅପରାଧ ପାଇଁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିବେ, ତେବେ ସେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅପରାଧ ପାଇଁ ଅନ୍ୟୁନ ଛଅ ମାସ କିମ୍ବା ତତୋଧିକ ଯାହା ଦୁଇ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ ଏବଂ ପାଞ୍ଚ ହଜାର ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରିମାନା ସହିତ ଦଣ୍ଡିତ ହେବେ। ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଅନୁଚିତ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଧାରା ୪ ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଲ୍ଲଂଘନ କରନ୍ତି, ଏପରି ଅପରାଧ ପାଇଁ ସେ ଅନ୍ୟୁନ ଛଅ ମାସ କିମ୍ବା ତତୋଧିକ ଯାହା ଦୁଇ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ ଏବଂ ହଜାର ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରିମାନା ସହିତ ଦଣ୍ଡିତ ହେବେ ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଯୁଗ୍ମ ସଚିବ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ, କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଶାସକ ଓ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ବିଭାଗଗୁଡିକର ସଚିବମାନଙ୍କୁ ଏ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖିଛନ୍ତି ।
