ଭୁବନେଶ୍ୱର: ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଏବଂ ବିକାଶ ସଂଗଠନ (ଡିଆରଡିଓ) ଏକ ସ୍ୱଦେଶୀ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ବିକଶିତ କରିଛି। ଡିଆରଡିଓ ୨୩ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୫ ଦିନ ପ୍ରାୟ ୧୨:୩୦ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶା ଉପକୂଳରେ ସମନ୍ୱିତ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ (ଆଇଏଡିଡବ୍ଲୁଏସ)ର ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷଣ ସଫଳତାର ସହ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷଣରେ, କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପଛରେ ଉଡ଼ାଯାଇଥିଲା ଏବଂ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଆକାଶରେ ହିଁ ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟଭେଦ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।
ସମନ୍ୱିତ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ ହେଉଛି ଏକ ବହୁସ୍ତରୀୟ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଯେଉଁଥିରେ ସମସ୍ତ ସ୍ୱଦେଶୀ ଦ୍ରୁତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏଥିରେ ମୋଟ ତିନି ପ୍ରକାରର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଅଛି। (କ୍ୟୁଆରଏସଏଏମ୍) ସ୍ୱଦେଶୀ ଦ୍ରୁତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ଉନ୍ନତ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଦୂରଗାମୀ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ (VSHORADS) କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଏକ ଉଚ୍ଚ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲେଜର ଆଧାରିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଶକ୍ତି ଅସ୍ତ୍ର (ଡିଇଡବ୍ଲ୍ୟୁ) ଏହି ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଭାରତୀୟ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଉନ୍ନତ ଏବଂ ଦୃଢ଼ ପ୍ରଣାଳୀ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ, ଯାହା ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, କ୍ରୁଜ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ, ଡ୍ରୋନ୍ ଏବଂ ଚପର ଭଳି ବାୟୁ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ। ଏହି ବହୁସ୍ତରୀୟ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଭଳି ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରୁ ଆସୁଥିବା ବିପଦକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି। ଭାରତର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଉନ୍ନତ ରାଡାର, କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ କମାଣ୍ଡ-ଏଣ୍ଡ-କଣ୍ଟ୍ରୋଲ୍ ସେଣ୍ଟରଗୁଡ଼ିକର ଏକ ସମନ୍ୱିତ ନେଟୱାର୍କ ଉପରେ ଆଧାରିତ, ଯାହା ଏହାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିଥାଏ।
ରୁଷ ନିର୍ମିତ ଆଇଏନଏସ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। ଭାରତ ୨୦୧୮ରେ ୫ଟି ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନ ପାଇଁ ୩୫,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲା। ଏହା ୬୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୂରତାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ ଏବଂ ୪୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରିବ। ଏହା ଏକକାଳୀନ 80ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳକୁ ଟ୍ରାକ୍ କରିପାରିବ ଏବଂ ୩୬ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିପାରିବ। ଏହା ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ ମିସାଇଲ୍, କ୍ରୁଜ୍ ମିସାଇଲ୍, ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନକୁ ନଷ୍ଟ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ। ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଚୀନ୍ ରୁ ବିପଦକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବା ପାଇଁ ଏହାକୁ ପଞ୍ଜାବ, ରାଜସ୍ଥାନ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଛି।
ଡିଆରଡିଓ ଏବଂ ଭାରତ ଡାଇନାମିକ୍ସ ଲିମିଟେଡ୍ ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବରେ ବିକଶିତ ଏହି ସିଷ୍ଟମରେ ୨୫-୪୫ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟଭେଦ କରିବାର କ୍ଷମତା ଥିବା ପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଅଛି। ଆକାଶ ନେକ୍ସଟ୍ ଜେନେରେସନର ୭୦-୮୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାରିତ ସୀମା ଅଛି, ଯାହା ୧୫୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୬୦ରୁ ଅଧିକ ଲକ୍ଷ୍ୟଭେଦ କରିପାରିବ। ଏହା ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନ, କ୍ରୁଜ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ। ଏକ ବ୍ୟାଟେରୀ ୬୪ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟଭେଦ କରିପାରିବ ଏବଂ ୧୨ଟି ଆକ୍ରମଣ କରିପାରିବ।
ଭାରତ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ଦ୍ୱାରା ମିଳିତ ଭାବରେ ବିକଶିତ ଏହି ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ୭୦-୧୦୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରତା ସହିତ ୧୬ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ। ଏହା ବିମାନ, ହେଲିକପ୍ଟର, କ୍ରୁଜ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ। ଏହା ଏକକାଳୀନ ୧୬ ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳରେ ୨୪ଟି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ନିକ୍ଷେପ କରିପାରିବ। ଏହାକୁ ନୌସେନା ଏବଂ ସେନାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ଏହାକୁ ଭଟିଣ୍ଡା ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘାଟିରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଛି। ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ୮୦ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ ବାଲିଷ୍ଟିକ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ନଷ୍ଟ କରିଥାଏ। ଏହାର ପରିସର ୨୦୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ।
